ઇલેકટ્રીકલ થીયરી

એક સારા કન્ડક્ટર પદાર્થ માં નીચે પ્રમાણે ના ગુણધર્મો હોવા જોઈએ જાણો:  અવરોધ એટલે શું? તેની કિંમત ઓછી હોવી જોઈએ  તે બજાર માં સહેલાઈથી મળી રહેવો જોઈએ  તેની ટેન્સાઈલ સ્ટ્રેન્થ વધારે હોવી જોઈએ  તેના સાંધા સહેલાઇ થી બનાવી શકાય તેમજ સોલ્ડર કરી શકાય તેવો હોવો જોઈએ  તેની મિકેનિકલ સ્ટ્રેન્થ વધારે હોવી જોઈએ  તેના પર વાતાવરણીય ફેરફાર ની અસર ઓછી થવી જોઈયે તેની કન્ડકટીવીટી વધારે અને અવરોધ ઓછો હોવો જોઈએ જેથી ઇલેકટ્રીકલ લોસિસ શક્ય તેટલા ઓછા થાય. તે ફ્લેક્સિબલ હોવું જોઈએ  

વાહક :                  જે પદાર્થ કે જે કરન્ટ ના વહેણ માં ઓછામાં ઓછા અવરોધ આપતા હોય અને જે પધાર્થ માંથી કરન્ટ સહેલાઈથી પસાર થતો હોય તેવા  પદાર્થો ને વાહક તરીકે ઓળખવામાં આવે છે , વાહક ને કન્ડક્ટર પણ કહેવામાં આવે છે. તાંબુ ,એલ્યુમિનિયમ ,આયર્ન,ઇલેકટ્રોલાઈટ વગેરે ધાતુ  વાહક છે જાણો:  અવરોધ એટલે શું? અવાહક :                 જે પદાર્થો બહુ જ વધારે પ્રમાણ મા કરન્ટના વહેણ માં અવરોધ આપતા હોય છે અને જેમાંથી ઇલેકટ્રીસિટી સહેલાઇ થી પસાર થઇ શકતી ના હોય એવા પદાર્થો ને અવાહક તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.અવાહક ને ઇન્સ્યુલેટર પણ કહી  શકાય રબર ,એસ્બેસ્ટોસ,બેકેલાઈટ ,માઇકા ,એબોનાઈટ,લાકડુ,વગેરે ને અવાહક તરીકે ઓળખવામાં આવે છ. વાહક અને અવાહક વચ્ચે નો તફાવત :   1 મુક્ત ઇલેક્ટ્રોન ની સંખ્યા વધારે પ્રમાણ માં ધરાવતા જે પદાર્થો તેમની એક્રોસ માં વોલ્ટેજ લગાડતા કરન્ટ ને સરળતા થી વહેવડાવવા ની પરવાનગી આપતા હોય તે પદાર્થો ને વાહક કહે છે મુક્ત ઇલેક્ટ્રોન ની સંખ્યા વધારે પ્રમાણ માં ધરાવતા જે પદાર્થો તેમની એક્રોસ માં વોલ્ટેજ લગાડતા કરન્ટ ને સરળતા થી વહેવડાવવા ની પરવાનગી ના આ

        મિત્રો, આપણી પાસે ઘણા વિદ્યુત અથવા વિદ્યુત સાધનો ઉપલબ્ધ છે, અમે દિવસમાં જાણે અજાણે વીજળીનો ઉપયોગ કરીએ છીએ, આપણા સમગ્ર જીવનનો મોટો ભાગ વીજળીથી પસાર થાય છે પણ અમને ખબર નથી કે વીજળી શું છે? તે કેવી રીતે વધે છે? તે જન્મ કહેવાય છે? આ પ્રશ્નો આપણા મનમાં ઉદ્દભવે છે, પરંતુ તેમને જવાબ આપવા માટે કોઈ નથી, તો તમે શા માટે આજે આ પ્રશ્નનો જવાબ આપો છો, અમને જણાવો.  વીજળી શું છે? (વીજળી શું છે?):                               વૈજ્ઞાનિક જે. થોમ્સનના મત મુજબ, ઇલેક્ટ્રોન ની માત્રા જ કંઈ ઓળખાય છે, એટલે કે વીજળી, વીજળી અને વીજળીનો પ્રવાહ એ જ છે, આપણે વીજળી જોઈ શકતા નથી, પરંતુ તેઓ ચોક્કસપણે લાગે છે, જેમ કે વીજળીનું રૂપાંતર પ્રકાશમાં , ગરમી, ચુંબકીય અને અન્ય ભૌતિક અસરો. વીજળી કેવી રીતે થાય છે?                               મોટા જનરેટર નો ઉપયોગ વીજળી પેદા કરવા માટે થાય છે અને મોટા ટર્બાઇન્સ, પાણી, હવા અને કોલસાના ઉપયોગથી વીજળી પેદા કરવા માટે ઉપયોગ થાય છે. વીજળીનો જન્મ થયો હોવાનું કહેવાય છે?                            મોટા પ્રમાણમાં વીજળી ઉગાડવામાં આવે છે જેમ કે થર્મલ પાવર સ્ટે

              આ પોસ્ટ માં આપણે સમજીશું કે ટ્રાન્સફોર્મર એટલે શું ( ), ટ્રાન્સફોર્મર નો કાર્યસિદ્ધાંત તેની રચના અને ટ્રાન્સફોર્મર ના ઉપયોગ શું છે તો ચાલો સમજીયે , What is Transfrmer, Transformer Principal, and Transformer Uses.                                                                એકસરખી ફ્રીક્વન્સી એ એક સર્કિટમાંથી  બીજા સર્કિટ માં પાવર ને કન્વર્ટ કરવા માટેના ઇલેકટ્રીકલ સાધનના સ્થિર ભાગ ને ટ્રાન્સફોર્મર કહેવામાં આવે છે તે વોલ્ટેજ માં વધારો અથવા ઘટાડો કરે છે અને તેની સાથે કરંટ માં પણ ઘટાડો અથવા વધારો કરે છે.આ ક્રિયા દરમિયાન પાવર નું મૂલ્ય સમાન રહે છે એટલે કે બદલાતું નથી ટ્રાન્સફોર્મર ફેરાડે ના ઇલેકટ્રોમેટિક ઇન્ડકશન ના નિયમ પર કાર્ય કરે છે સિદ્ધાંત ( Transformer Principle)               ટ્રાન્સફોર્મર ઈલેકટ્રોમેગ્નેટિઝમ તેમજ ઈલેકટ્રોમેગ્નેટિક ઇન્ડકશન ના સિદ્ધાંત પર કાર્ય કરે છે.જયારે બે કોઈલોને પાસે પાસે રાખવામાં આવે છે.અને જો એક કોઇલ માંથી એ.સી.સપ્લાય પસાર કરવામાં આવે ત્યારે બીજી કોઇલમાં પણ emf ઈન્ડયુસ થાય છે જે પહેલી કોઇલ માં ઉત્પન્ન થતા ફ્લક્સ પર આધારિત હોય છે 

                                             વીજળી અમારા માટે ફાયદાકારક છે, પરંતુ તેનું નુકસાન પણ વધુ છે. વીજળી આપણા જીવનને લઇ શકે છે, ભલે તે સારી રીતે ન ચાલે. હવે આપણે વીજળીથી દૂર ના મેળવી શકીએ કારણ કે વીજળી આપણા જીવનનો ભાગ બની ગઈ છે. અંધારામાં પ્રકાશ, ગરમીમાં ચાહક, આપણી આસપાસ વીજળીની એટલી શક્તિ છે કે આપણે તેઓ અજાણતાં પણ તેનો ઉપયોગ કરે છે આ સાથે, જોખમ વધે છે આ કારણોસર, આપણે સદ્ભાવનાનો માર્ગ અપનાવવો જોઈએ જે અમને અને અમારી પોતાની વીજળીને સુરક્ષિત કરી શકે છે, તેથી આપણે આ બધાથી દૂર રહેવા માટે અમારા ઘરમાં અમારા કાર્યને ચોક્કસપણે કરવું જોઈએ.પરંતુ પ્રથમ, શું તમને ખબર છે કે તેનો અર્થ શું છે?  અર્થીન્ગ એટલે શું? (Erthing atle su)            અમારી પાસે ઘણાં ઇલેક્ટ્રીકલ સાધનો છે કે જે ક્યારેક આપણે તેનો ઉપયોગ કરી રહ્યા છીએ. તેથી વિદ્યુત સાધનો આપણા શરીરમાં સંપર્કમાં છે, અને તેથી જ્યારે સાધનમાં કોઈ દોષ હોય છે ત્યારે સાધનનું શરીર અમારી સાથે સંપર્કમાં આવે છે, જેથી કરંટ આપણા શરીરમાં પસાર થઈ જાય અને આપણે આઘાત અનુભવીએ છીએ. અવારનવાર, આંચકાઓ ઘોર બની ગયા છે એટલે જ આપણે આપણા ઘરની શોધમાં રહેવું જોઈ

ડી.સી. 4 પોઇન્ટ સ્ટાર્ટર ( DC 4 Point Starter )                 આકૃતિ માં આ સ્ટાર્ટર ની રચના દર્શાવવા માં આવી છે.આપણે જોઈ ગયા કે ડી.સી.મોટર ને ડાઇરેક્ટ સપ્લાય સાથે જોડી શકાય નહીં કારણ કે મોટર ને નુકશાન થાય છે આમ ના થાય તેટલા માટે સ્ટાર્ટર નો ઉપયોગ થાય છે આપણે ડી.સી.સ્ટાર્ટર ના પ્રકાર વિષે જાણ્યું અને આજે આપણે ડી.સી.4 પોઇન્ટ સ્ટાર્ટર વિષે જાણીશું                                  આકૃતિ માં બતાવ્યા પ્રમાણે તેની રચના દર્શાવવા માં આવી છે.આપણે જોઈ શકીયે છીએ કે ડી.સી.સપ્લાય નો એક છેડો ઓવરલોડ રીલે માં થઇ ને હેન્ડલ માં આપેલ હોય છે.જે રેઝીસ્ટન્સ મારફતે મોટર ના આર્મેચર ને મળે તે રીતે ની ગોઠવણ કરેલ હોય છે.અને ડી.સી.સપ્લાય નો બીજો છેડો સીધેસીધો મોટર ના બીજા ટર્મિનલ ને આપેલ હોય છે એટલે કે મોટર ની સીરીઝ માં સ્ટાર્ટર નુ જોડાણ કરવામાં આવે છે.સ્ટાર્ટર મા nvc કોઇલ પણ જોવા મળે છે જે   મોટર ને ફુલસ્પીડ પર આવી જતા હેન્ડલ ને પકડી રાખે છે                      હવે જયારે ચાલુ સપ્લાય માં ભંગાણ પડે ત્યારે nvc કોઇલ નું મેગ્નેટિઝ્મ નાશ પામશે અને હેન્ડલ સ્પ્રિંગ ની મદદ થી પાછી ખેંચાઈ બંધ સ્થિતિ માં આવી જશે

                              તેને ત્રણ બિંદુ સ્ટાર્ટર પણ કહી શકાય છે.તેની રચના આકૃતિ માં બતાવેલ છે મોટર ને સ્ટાર્ટ કરવા  માટે હેન્ડલ ને ઑફ પોઝીશન થી પ્રથમ કોન્ટેક્ટ પોઝીશન ઉપર ખસેડવામાં આવે છે કુલ અવરોધ આર્મેચર સર્કિટ માં હોય છે ફીલ્ડ નું જોડાણ નો વોલ્ટ કોઇલ મારફતે સપ્લાય સાથે સીધેસીધું જોડવા માં આવે છે હવે જેમ જેમ મોટર ની સ્પીડ માં વધારો થાય છે તેમ તેમ આર્મેચર બેક emf ઉત્પ્ન્ન કરે છે અને કરન્ટ ના મૂલ્ય માં ઘટાડો થાય છે. જાણો :  EMF એટલે શું? હવે હેન્ડલ ને બીજા સ્ટેપ પર ખસેડવામાં આવે છે.ફરી પાછું આ પ્રકાર નું કાર્ય થશે છેવટે હેન્ડલ નું છેલ્લા સ્ટેપ પર કરવામાં આવે છે આ વખતે આર્મેચર એ સીધું સપ્લાય સાથે જોડાશે અને આ વખતે હેન્ડલ એ નો વોલ્ટ કોઇલ જોડે આવી જતા નો વોલ્ટ કોઇલ માં મેગ્નેટ ઉત્પન્ન થવાથી તે હેન્ડલ ને પકડી રાખશે અને મોટર ને ચાલુ રાખવા માટે હેન્ડલ ને પકડી રાખવાની જરૂર નહિ રહે અને મોટર ફુલ સ્પીડ માં ફરશે                               3 પોઇન્ટ સ્ટાર્ટર નું મિકેનિઝમ એવું કરેલ હોય છે કે જો કોઈ કારણસર સપ્લાય બંધ થતા nvc કોઇલ નું મેગ્નેટિઝમ નાશ પામશે અને હેન્ડલ એ સ્પ્રિંગ ના મારફતે ફ