કરંટ ટ્રાન્સફોર્મર નો કાર્ય સિદ્ધાંત (Current Transformer Working Principle)

 આ પોસ્ટ માં આપને કરંટ ટ્રાન્સફોર્મર અને કરંટ ટ્રાન્સફોર્મર નો કાર્યસિદ્ધાંત વિષે વિસ્તાર થી સમજીશું તો આવીયે સમજીયે Current Transformer Working Principle In Gujarati. 

કરંટ ટ્રાન્સફોર્મર (CT) એ એક ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટ ટ્રાન્સફોર્મર છે જેનો ઉપયોગ ઇલેક્ટ્રિક પ્રવાહ માપવા માટે થાય છે. તે ઇલેક્ટ્રોમેગ્નેટિક ઇન્ડક્શનના સિદ્ધાંત પર કાર્ય કરે છે, જે ઇલેક્ટ્રોમેગ્નેટિક ઇન્ડક્શનના ફેરાડેના કાયદા પર આધારિત છે. 

કરંટ ટ્રાન્સફોર્મરનો કાર્ય સિદ્ધાંત (Current Transformer Working Principle):

1. બાંધકામ: કરંટ ટ્રાન્સફોર્મરમાં પ્રાથમિક વાઇન્ડીંગ અને સેકન્ડરી વાઇન્ડીંગ હોય છે. પ્રાથમિક વાઇન્ડીંગ માપવા માટેના કરંટ વહન કરતી સર્કિટ સાથે શ્રેણીમાં જોડાયેલ છે, જ્યારે ગૌણ વાઇન્ડીંગ માપવાના સાધન અથવા રિલે સાથે જોડાયેલ છે. પ્રાથમિક વાઇન્ડીંગમાં સામાન્ય રીતે જાડા વાહકના એક અથવા વધુ વળાંકો હોય છે, જ્યારે ગૌણ વાઇન્ડીંગમાં બારીક વાહકના વળાંકોની મોટી સંખ્યા હોય છે.

જાણો: ટ્રાન્સફોર્મર શું?

2. મ્યુચ્યુઅલ ઇન્ડક્શન: જ્યારે વૈકલ્પિક પ્રવાહ પ્રાથમિક વાઇન્ડીંગમાંથી વહે છે, ત્યારે તે વાહકની આસપાસ ચુંબકીય ક્ષેત્ર બનાવે છે. આ ચુંબકીય ક્ષેત્ર, બદલામાં, ફેરાડેના ઇલેક્ટ્રોમેગ્નેટિક ઇન્ડક્શન ના નિયમ અનુસાર ગૌણ વાઇન્ડીંગમાં પ્રવાહ પ્રેરિત કરે છે. ગૌણ વાઇન્ડીંગમાં પ્રેરિત પ્રવાહની તીવ્રતા પ્રાથમિક પ્રવાહના પ્રમાણસર છે.

જાણો: મ્યુચ્યુઅલ ઇન્ડક્શન એટલે શું?

3. વળાંક ગુણોત્તર: પ્રાથમિક અને ગૌણ વાઇન્ડીંગ વચ્ચેનો વળાંક ગુણોત્તર કરંટ ટ્રાન્સફોર્મરનો પરિવર્તન ગુણોત્તર નક્કી કરે છે. ઉદાહરણ તરીકે, જો પ્રાથમિક વાઇન્ડીંગમાં 100 વળાંક હોય અને ગૌણ વાઇન્ડીંગમાં 1,000 વળાંક હોય, તો વળાંકનો ગુણોત્તર 1:10 છે. આનો અર્થ એ છે કે ગૌણ પ્રવાહ પ્રાથમિક પ્રવાહના દસમા ભાગનો હશે.

4. કરંટ માપન: કરંટ ટ્રાન્સફોર્મરનું ગૌણ વાઇન્ડીંગ માપન સાધન અથવા રિલે સાથે જોડાયેલ છે. પ્રાથમિક વાઇન્ડીંગમાંથી વહેતો પ્રવાહ સેકન્ડરી વાઇન્ડીંગમાં સ્કેલ-ડાઉન કરંટ તરીકે ચોક્કસ રીતે પુનઃઉત્પાદિત થાય છે. આ માપન અથવા સંરક્ષણ ઉપકરણને નીચલા પ્રવાહો સાથે કામ કરવાની મંજૂરી આપે છે અને ઉચ્ચ-કરંટ પ્રાથમિક સર્કિટ અને માપન સાધન અથવા રિલે વચ્ચે વિદ્યુત અલગતા પ્રદાન કરે છે.

જાણો: રિલે એટલે શું?

એ નોંધવું અગત્યનું છે કે કરંટ ટ્રાન્સફોર્મર્સ વૈકલ્પિક પ્રવાહ (AC) સાથે કામ કરવા માટે રચાયેલ છે અને તેનો ઉપયોગ સામાન્ય રીતે પાવર સિસ્ટમ્સ, ઇલેક્ટ્રિકલ ડિસ્ટ્રિબ્યુશન નેટવર્ક્સ અને ઔદ્યોગિક સેટિંગ્સમાં ઉચ્ચ-કરંટ એપ્લિકેશન માટે થાય છે. તેઓ ચોક્કસ કરંટ માપન, અલગતા અને સંરક્ષણ ક્ષમતાઓ પ્રદાન કરે છે.