ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટ ટ્રાન્સફોર્મર (instrument transformer)

શું તમે જાણો છો કે ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટ ટ્રાન્સફોર્મર એટલે શું અને ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટ ટ્રાન્સફોર્મર ના પ્રકાર કેટલા તો આ પોસ્ટ માં આપને ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટ ટ્રાન્સફોર્મર વિષે વિસ્તાર થી જાણીશું તો આવો સમજીયે Instrument Transformer In Gujarati.

ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટ ટ્રાન્સફોર્મર (instrument transformer)

ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટ ટ્રાન્સફોર્મર્સ એ એક પ્રકારનું ટ્રાન્સફોર્મર છે જેનો ઉપયોગ વિદ્યુત પ્રણાલીઓમાં માપન અને રક્ષણ હેતુઓ માટે થાય છે. તેઓ ઉચ્ચ પ્રવાહો અથવા વોલ્ટેજને પ્રમાણિત અને વ્યવસ્થિત સ્તરોમાં રૂપાંતરિત કરવા માટે રચાયેલ છે જે સાધનો અથવા રક્ષણાત્મક ઉપકરણો દ્વારા સુરક્ષિત અને સચોટ રીતે માપી શકાય છે. ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટ ટ્રાન્સફોર્મર્સનો ઉપયોગ સામાન્ય રીતે પાવર સિસ્ટમ, ઇલેક્ટ્રિકલ સબસ્ટેશન અને ઔદ્યોગિક એપ્લિકેશન્સમાં થાય છે.

 ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટ ટ્રાન્સફોર્મર્સના બે મુખ્ય પ્રકાર છે: 

1. કરંટ ટ્રાન્સફોર્મર (CTs): કરંટ ટ્રાન્સફોર્મર્સનો ઉપયોગ પાવર સિસ્ટમમાં ઉચ્ચ પ્રવાહોને માપવા અથવા તેનું નિરીક્ષણ કરવા માટે થાય છે. તેમની પાસે પ્રાથમિક વાઈન્ડિંગ છે જે માપવા માટે કરંટ વહન કરતા સર્કિટ સાથે શ્રેણીમાં જોડાયેલ છે. ગૌણ વાઈન્ડિંગ માપન સાધન સાથે જોડાયેલ છે, જેમ કે એમીટર અથવા રક્ષણાત્મક રિલે. કરંટ ટ્રાન્સફોર્મરના ગૌણ વાઈન્ડિંગમાં સામાન્ય રીતે પ્રાથમિક વાઈન્ડિંગ કરતાં ઘણી મોટી સંખ્યામાં વળાંક હોય છે, જેના પરિણામે પ્રાથમિક પ્રવાહના પ્રમાણસર પ્રવાહમાં ઘટાડો થાય છે. આ સચોટ કરંટ માપન માટે પરવાનગી આપે છે અને ઉચ્ચ-કરંટ સર્કિટ અને માપન સાધન વચ્ચે વિદ્યુત અલગતા પ્રદાન કરે છે. 

2. પોટેન્શિયલ ટ્રાન્સફોર્મર્સ (PTs) અથવા વોલ્ટેજ ટ્રાન્સફોર્મર્સ (VTs): વોલ્ટેજ ટ્રાન્સફોર્મર્સ, જેને પોટેન્શિયલ ટ્રાન્સફોર્મર તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, તેનો ઉપયોગ માપન અથવા સંરક્ષણ હેતુઓ માટે ઉચ્ચ વોલ્ટેજને નીચા સ્તરે લાવવા માટે થાય છે. તેઓ સર્કિટ સાથે સમાંતર રીતે જોડાયેલા પ્રાથમિક વાઈન્ડિંગ ધરાવે છે જેનો વોલ્ટેજ માપવાનો છે. ગૌણ વાઈન્ડિંગ વોલ્ટમીટર, વોટમીટર અથવા રક્ષણાત્મક રિલે સાથે જોડાયેલ છે. પ્રાથમિક વોલ્ટેજની સરખામણીમાં ગૌણ વોલ્ટેજ પ્રમાણસર ઘટે છે, જે વોલ્ટેજ સ્તરના સલામત અને સચોટ માપન માટે પરવાનગી આપે છે. 

ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટ ટ્રાન્સફોર્મર્સ તેમની સચોટતા, ઇન્સ્યુલેશન સ્તર અને બોજ રેટિંગ (ચોક્કસતાના નોંધપાત્ર નુકસાન વિના મહત્તમ ભાર તેઓ હેન્ડલ કરી શકે છે) દ્વારા વર્ગીકૃત થયેલ છે. તેઓ સામાન્ય રીતે ચોક્કસ ચોકસાઈ વર્ગો, જેમ કે 0.2, 0.5, અથવા 1.0, કે જે રૂપાંતરણ ગુણોત્તરમાં મહત્તમ અનુમતિપાત્ર ભૂલ સૂચવે છે, પૂર્ણ કરવા માટે રચાયેલ છે. 

ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટ ટ્રાન્સફોર્મર્સ પાવર સિસ્ટમના સંચાલન, રક્ષણ અને મીટરિંગમાં નિર્ણાયક ભૂમિકા ભજવે છે. તેઓ પાવર સિસ્ટમ મોનિટરિંગ, નિયંત્રણ અને બિલિંગને સક્ષમ કરીને, પ્રવાહો અને વોલ્ટેજના ચોક્કસ માપન માટે પરવાનગી આપે છે. તેઓ ઉપકરણો અને રક્ષણાત્મક ઉપકરણો માટે ઉચ્ચ પ્રવાહો અને વોલ્ટેજને સલામત સ્તરે નીચે ઉતારીને વિદ્યુત અલગતા અને સલામતી પણ પ્રદાન કરે છે.