કેપેસીટર: સંપૂર્ણ માર્ગદર્શન. પ્રકાર, કાર્ય, ઉપયોગ અને વિશેષતાઓ

Electricity માં કેપેસીટર (Capacitor) નું ગણું મહત્વ છે, પણ શુ તમે જાણો છો કે કેપેસીટર એટલે શું? (What Is Capacitor?), કેપેસીટર કેવી રીતે કામ કરે છે? (How does a Capacitor Work?), કેપેસીટર ના પ્રકાર (Types of Capacitors), અને કેપેસીટર ના ઉપયોગ (Uses of Capacitors) વિશે જો ના તો આ લેખ માં આપને આ વિષે વિસ્તૃત માં જાણકારી આપીશ તો આવો જાણીએ.

કેપેસીટર એટલે શું? (What Is Capacitor?)

કેપેસીટર એ એક ઇલેક્ટ્રોનિક ઘટક છે, જે ઇલેક્ટ્રિકલ ઉર્જાને સંગ્રહવા માટે વપરાય છે. તે બે મેટાલિક પ્લેટ અને એક ઇન્સ્યુલેટિંગ ડાયઇલેક્ટ્રિક સામગ્રીથી બનેલું હોય છે.

કેપેસીટર નો એકમ: કેપેસીટન્સનું માપ "ફેરાડ (Farad - F)" માં થાય છે.

કેપેસીટર કેવી રીતે કામ કરે છે? (How does a Capacitor Work?)

• જ્યારે કેપેસીટર વીજ પુરવઠા સાથે જોડાય છે, ત્યારે તે પ્લેટ્સ પર વિપરીત ચાર્જ એકત્રિત કરે છે.
• જ્યારે વીજ પુરવઠો કાપી નાખાય છે, ત્યારે કેપેસીટર સંગ્રહિત ઉર્જા છોડે છે.
• આ પ્રક્રિયા કારણે કેપેસીટર પાવર સ્ટોરેજ, ફ્લિટરિંગ અને સાઇનલ પ્રોસેસિંગ માટે ઉપયોગી બને છે.

કેપેસીટર ના પ્રકાર (Types of Capacitors)

1. Fixed Capacitor

• કેરામિક કેપેસીટર (Ceramic Capacitor)
• ઇલેક્ટ્રોલાઇટિક કેપેસીટર (Electrolytic Capacitor)
• ફિલ્મ કેપેસીટર (Film Capacitor)
• ટેન્ટાલમ કેપેસીટર (Tantalum Capacitor)

2. Variable Capacitor

• ટ્રિમર કેપેસીટર (Trimmer Capacitor)
• ટ્યુનિંગ કેપેસીટર (Tuning Capacitor)

કેપેસીટર ના ઉપયોગ (Uses of Capacitors)

કેપેસીટર વિવિધ ઉદ્યોગો અને ઇલેક્ટ્રોનિક ડિવાઇસમાં ઉપયોગ થાય છે:

• પાવર સપ્લાયમાં ફીલ્ટરિંગ માટે
• મોટર સ્ટાર્ટિંગ સર્કિટમાં
• ટ્યુનિંગ સર્કિટ માટે (Radio, TV)
• ઇન્વરટર અને યુપીએસ સિસ્ટમમાં
• ઇલેક્ટ્રોનિક કંપોનન્ટ્સમાં ઊર્જા સંગ્રહ માટે

કેપેસીટર અને રેસિસ્ટર વચ્ચેનો તફાવત (Difference Between Capacitor and Resistor)

લક્ષણ	Resistor	Capacitor
કાર્ય	વિદ્યુત પ્રવાહને પ્રતિરોધ કરે છે	વિદ્યુત ઉર્જાને સંગ્રહે છે
એકમ	ઓહમ (Ω)	ફેરાડ (F)
પ્રકાર	ફિક્સ્ડ અને વેરિએબલ	ફિક્સ્ડ અને વેરિએબલ
એપ્લિકેશન	કરંટ મર્યાદા માટે	ઊર્જા સંગ્રહ અને રિલીઝ માટે

કેપેસીટર ની વિશેષતાઓ (Capacitor Properties and Characteristics)

કેપેસીટન્સ (Capacitance): ઉર્જા સંગ્રહ કરવાની ક્ષમતા.
વોલ્ટેજ રેટિંગ (Voltage Rating): મહત્તમ વોલ્ટેજ જે કેપેસીટર સહન કરી શકે.
સિરિઝ અને પેરલલ જોડાણ (Series and Parallel Connection): કેપેસીટરનું મૂલ્ય વધારવા અથવા ઘટાડવા માટે જોડાણ પદ્ધતિઓ.

કેપેસીટર ની એપ્લિકેશન (Applications of Capacitors in Electronics)

ફિલ્ટરિંગ અને પાવર સપ્લાય
AC-DC કન્વર્ટરમાં ઉપયોગ
મોટર અને પંપમાં સ્ટાર્ટિંગ માટે
વાયરલેસ કમ્યુનિકેશન સિસ્ટમમાં

નિષ્કર્ષ (Conclusion)

કેપેસીટર એ એક મહત્વપૂર્ણ ઇલેક્ટ્રોનિક ઘટક છે, જે વીજ ઉર્જાને સંગ્રહવા, ફિલ્ટર કરવા અને રેગ્યુલેટ કરવા માટે ઉપયોગી છે. કેપેસીટર અને રેસિસ્ટર વચ્ચે તફાવત સમજવું મહત્વનું છે, જેથી ઇલેક્ટ્રોનિક ડિઝાઇન માટે યોગ્ય ઘટક પસંદ કરી શકાય.

તમારા કોઈ પ્રશ્નો હોય તો નીચે કોમેન્ટ કરી જાણ કરો!