અવરોધ ની વ્યાખ્યા

 આ પોસ્ટ માં આપણે અવરોધ ની વ્યાખ્યા વિષે વિસ્તાર થી સમજીશું તો આવો જાણીયે અવરોધ ની વ્યાખ્યા ગુજરાતી માં .

અવરોધ ની વ્યાખ્યા

અવરોધ એ ભૌતિકશાસ્ત્ર અને વિદ્યુત ઇજનેરીમાં એક મૂળભૂત ખ્યાલ છે જે વિદ્યુત પ્રવાહ દ્વારા જ્યારે તે સામગ્રી અથવા સર્કિટમાંથી વહે છે ત્યારે તેના વિરોધનો સંદર્ભ આપે છે. તે એક મિલકત છે જે નિર્ધારિત કરે છે કે સામગ્રી અથવા ઘટક ઇલેક્ટ્રિક ચાર્જના પ્રવાહને કેટલી સરળતાથી અથવા મુશ્કેલ રીતે મંજૂરી આપે છે. 

અવરોધ ઓહ્મ (Ω) માં માપવામાં આવે છે, જેનું નામ જર્મન ભૌતિકશાસ્ત્રી જ્યોર્જ સિમોન ઓહ્મના નામ પરથી રાખવામાં આવ્યું છે, જેમણે ઓહ્મનો કાયદો ઘડ્યો હતો, જે ઇલેક્ટ્રિકલ સર્કિટમાં મૂળભૂત સિદ્ધાંત છે. ઓહ્મના કાયદા અનુસાર, વાહકમાંથી વહેતો પ્રવાહ તેની આજુબાજુ લાગુ થતા વોલ્ટેજના સીધા પ્રમાણસર હોય છે અને વાહકના અવરોધના વિપરિત પ્રમાણમાં હોય છે. 

જાણો: ઓહ્મ નો નિયમ 

સામગ્રીના ભૌતિક ગુણધર્મો, વાહકના પરિમાણો અને તાપમાન સહિતના વિવિધ પરિબળોને કારણે અવરોધ ઉદ્ભવે છે. તે સામગ્રીની પ્રકૃતિ કે જેના દ્વારા કરંટ પસાર થાય છે તેના પર તેમજ વાહકની ભૂમિતિ અને લંબાઈ પર આધાર રાખે છે. વિવિધ સામગ્રીઓમાં અવરોધના વિવિધ સ્તરો હોય છે, જેમાં કેટલીક અન્ય કરતાં વધુ સારી વાહક હોય છે.

જાણો: અવરોધ એટલે શું?

 અવરોધને બે મુખ્ય પ્રકારોમાં વર્ગીકૃત કરી શકાય છે: 

1.ઓમિક અવરોધ: ઓહમિક અવરોધ, જેને રેખીય અવરોધ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, તે અવરોધનો  પ્રકાર છે જે વોલ્ટેજ અથવા કરંટને ધ્યાનમાં લીધા વિના સતત રહે છે. તે ઓહ્મના નિયમને અનુસરે છે, જ્યાં કંડક્ટરમાં વોલ્ટેજ તેમાંથી વહેતા પ્રવાહના સીધા પ્રમાણસર હોય છે. મોટા ભાગના ધાતુના વાહક સામાન્ય સ્થિતિમાં ઓહ્મિક અવરોધ દર્શાવે છે. 

2. નોન-ઓહમિક અવરોધ: નોન-ઓહમિક રેઝિસ્ટન્સ એ અવરોધનો ઉલ્લેખ કરે છે જે સ્થિર નથી પરંતુ લાગુ વોલ્ટેજ અથવા કરંટ સાથે બદલાય છે. બિન-ઓહમિક અવરોધના ઉદાહરણોમાં ડાયોડ, ટ્રાન્ઝિસ્ટર અને કેટલાક સેમિકન્ડક્ટર ઉપકરણોનો સમાવેશ થાય છે. આ ઘટકો ઓહ્મના કાયદાનું પાલન કરતા નથી અને બિનરેખીય વર્તન દર્શાવે છે. સર્કિટમાં વિદ્યુત પ્રવાહના પ્રવાહને નિયંત્રિત કરવામાં 

અવરોધ નિર્ણાયક ભૂમિકા ભજવે છે. તેનો ઉપયોગ મોટાભાગે કરંટને મર્યાદિત અથવા નિયમન કરવા, અતિશય પ્રવાહથી ઘટકોનું રક્ષણ કરવા અને વિદ્યુત ઉર્જાને અન્ય સ્વરૂપોમાં રૂપાંતરિત કરવા માટે થાય છે, જેમ કે અવરોધક ગરમી તત્વોમાં ગરમી. સલામત અને કાર્યક્ષમ કામગીરી સુનિશ્ચિત કરવા માટે સર્કિટ ડિઝાઇન, ઇલેક્ટ્રોનિક્સ અને ઇલેક્ટ્રિકલ પાવર સિસ્ટમ્સમાં અવરોધને સમજવું આવશ્યક છે.