સેલ્ફ ઇન્ડકશન ( Self Induction )

સેલ્ફ ઇન્ડકશન ( Self Induction )

સેલ્ફ ઇન્ડકશન એ ઇલેક્ટ્રોમેગ્નેટિક ઇન્ડક્શનનો એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ છે. વિદ્યુત સર્કિટમાં જ્યારે કરંટના પ્રવાહમાં પરિવર્તન થાય છે, ત્યારે તેના પરિણામે વિદ્યુત પ્રવાહના વિરોધ માટે એક ઇલેક્ટ્રોમોટિવ ફોર્સ (EMF) ઉત્પન્ન થાય છે, જેને સેલ્ફ ઇન્ડક્શન કહેવામાં આવે છે.

સેલ્ફ ઇન્ડકશન નું પરિચય (Introduction to Self Induction)

સેલ્ફ ઇન્ડક્શન એ ત્યારે થાય છે, જ્યારે એક જ સર્કિટમાં પ્રવાહના પરિવર્તનથી સ્વયં વિદ્યુતચુંબકીયક્ષમ (Self-Induced) EMF પેદા થાય છે.

H3: સેલ્ફ ઇન્ડકશન નો મુખ્ય અર્થ:

1. વિજ્ઞાનમાં મહત્વ:
   • ઇલેક્ટ્રોમેગ્નેટિક ઇન્ડક્શનના સિદ્ધાંતો પર આધારિત છે.
2. ઉદાહરણ:
   • ઇન્ડક્ટર જેવી ડિવાઈસ સેલ્ફ ઇન્ડક્શન પર આધાર રાખે છે.

સેલ્ફ ઇન્ડકશન નો ફોર્મ્યુલા (Formula for Self Induction)

સેલ્ફ ઇન્ડક્શનની ગણતરી માટે આ ફોર્મ્યુલા ઉપયોગમાં લેવાય છે:

E = -L (di/dt)

જ્યાં,

• E: ઇન્ડ્યુસ્ડ EMF (Volts)
• L: ઇન્ડક્ટન્સ (Henry)
• di/dt: કરંટના પરિવર્તનની દર

સેલ્ફ ઇન્ડકશન ના ઉદાહરણ (Examples of Self Induction)

ઇલેક્ટ્રિકલ સર્કિટમાં:

• ટ્રાન્સફોર્મરમાં વિદ્યુત ચુંબકીય ક્ષેત્ર પેદા કરવા માટે ઉપયોગ થાય છે.

ઇન્ડક્ટર ડિવાઈસ:

• ઇન્ડક્ટરનો ઉપયોગ વિવિધ સાધનોમાં ચાર્જ સંગ્રહ કરવા માટે થાય છે.

સેલ્ફ ઇન્ડકશન અને મ્યુચ્યુઅલ ઇન્ડકશન (Self Induction vs Mutual Induction)

વિશિષ્ટતા	સેલ્ફ ઇન્ડકશન	મ્યુચ્યુઅલ ઇન્ડકશન
વર્ણન	એક જ સર્કિટમાં EMF ઉત્પન્ન થાય છે	બે અલગ સર્કિટ વચ્ચે EMF ઉત્પન્ન થાય છે
પ્રથમકૃત્ય	કરંટના પરિવર્તનથી	સર્કિટ વચ્ચે કરંટ પ્રવાહના પરિવર્તનથી

ઇલેક્ટ્રોમેગ્નેટિક ઇન્ડક્શન શું છે?

સેલ્ફ ઇન્ડક્શન ના ઉપયોગો (Applications of Self Induction)

1. વિદ્યુત મશીનો:
   • ટ્રાન્સફોર્મર અને મોટર્સમાં ઉપયોગ થાય છે.
2. ઉર્જા સંગ્રહ:
   • ઇન્ડક્ટર ઉર્જાને સંગ્રહ કરવા માટે સક્ષમ છે.
3. AC અને DC ફિલ્ટર:
   • શ્રેણી સર્કિટમાં AC/DC માટે ફિલ્ટર તરીકે કામ કરે છે.

સેલ્ફ ઇન્ડકશન અંગે વધુ વાંચો 

સેલ્ફ ઇન્ડકશન કેવી રીતે થાય છે? (How Does Self Induction Work?)

વિદ્યુત પ્રવાહ અને ચુંબકીય ક્ષેત્ર:

જ્યારે કોઈ સર્કિટમાં કરંટ બદલાય છે, ત્યારે ચુંબકીય ક્ષેત્ર પેદા થાય છે.

વિપરીત EMF નો પ્રતિસાદ:

આ ચુંબકીય ક્ષેત્ર એક વિપરીત EMF પેદા કરે છે, જે પ્રવાહના પરિવર્તનનો વિરોધ કરે છે.