ફેરાડેનો વિદ્યુત ચુંબકીય સંકેતનનો નિયમ વિદ્યુતપ્રવાહ અને ચુંબકીય ક્ષેત્ર સાથે સંબંધ

ફેરાડેનો નિયમ (Faraday's Law) – સરળ સમજૂતી અને ઉપયોગ

ફેરાડેનો નિયમ એ વિદ્યુતચુંબકીય સંકેતન (Electromagnetic Induction) માટેનો આધારશિલા છે. આ નિયમ અનુસાર, જયારે કોઈ કંડકટર (Conductor) બદલાતા ચુંબકીય ક્ષેત્ર (Magnetic Field)માં ગતિ કરે છે, ત્યારે તેમાં Electromotive Force (EMF) ઉત્પન્ન થાય છે, જે વિદ્યુત પ્રવાહ (Electric Current) ઉત્પન્ન કરે છે.

ફેરાડેનો પહેલો નિયમ (Faraday's First Law)

જયારે Magnetic Flux માં ફેરફાર થાય છે, ત્યારે EMF ઉત્પન્ન થાય છે. આ EMFથી વિદ્યુત પ્રવાહ સર્જાય છે.

Magnetic Flux શું છે?

Magnetic Flux એ ચુંબકીય રેખાઓ (Magnetic Lines)નું પ્રમાણ છે જે કોઈ સપાટીમાંથી પસાર થાય છે. Flux ના ફેરફારથી EMF ઉત્પન્ન થાય છે.

ફેરાડેનો બીજો નિયમ (Faraday's Second Law)

EMF નું પ્રમાણ Fluxના બદલાવના દર (Rate of Change) અને Coil/Loopની સંખ્યાઓ પર નિર્ભર છે. ફોર્મ્યુલા મુજબ:

EMF = -N × (dΦ/dt)

જ્યાં N = Turns (લૂપ્સની સંખ્યા), Φ = Magnetic Flux

વિદ્યુત સંકેતન અને કંડકટર

જયારે કોઈ Conductive wire બદલાતા ચુંબકીય ક્ષેત્રમાં હલનચલન કરે છે, ત્યારે તેમાં EMF સર્જાય છે. આ પ્રત્યક્ષ રીતે જનરેટર, ટ્રાન્સફોર્મર અને મોટરમાં જોવા મળે છે.

એપ્લિકેશન (ઉપયોગો)

• ટ્રાન્સફોર્મર
• જનરેટર
• ઇલેક્ટ્રિક મોટર
• વાયરલેસ પાવર ટ્રાન્સફર

નિષ્કર્ષ (Conclusion)

ફેરાડેના નિયમો એ વિજ્ઞાન અને ઇલેક્ટ્રોનિક્સમાં ક્રાંતિ લાવનારા સિદ્ધાંતો છે. EMF અને Magnetic Flux વચ્ચેનો સંબંધ સમજીને આપણે ઘણી ઇલેક્ટ્રોનિક ડિવાઇસોની કાર્યશક્તિ સમજવી અને વિકસાવવી શક્ય બની છે.

વાંચવા લાયક:

• EMF એટલે શું?
• જનરેટર એટલે શું?