પાવર ટ્રાન્સફોર્મર: સંપૂર્ણ માર્ગદર્શિકા (Power Transformer Guide in Gujarati)

પાવર ટ્રાન્સફોર્મર શું છે? (What is Power Transformer?)

પાવર ટ્રાન્સફોર્મર એ એક વિદ્યુત ઉપકરણ છે જે ઊંચી વોલ્ટેજને નીચી વોલ્ટેજ અથવા નીચી વોલ્ટેજને ઊંચી વોલ્ટેજમાં પરિવર્તિત કરે છે. તે સામાન્ય રીતે પાવર જનરેશન સ્ટેશનો અને ટ્રાન્સમિશન લાઇન્સમાં ઉપયોગમાં લેવાય છે.

પાવર ટ્રાન્સફોર્મર કેવી રીતે કામ કરે? (How Does a Power Transformer Work?)

પાવર ટ્રાન્સફોર્મર એ ઇલેક્ટ્રોમેગ્નેટિક ઈન્ડક્શન સિદ્ધાંત પર કામ કરે છે. તેમાં બે વાઇન્ડિંગ હોય છે:

• પ્રાઇમરી વાઇન્ડિંગ – ઇનપુટ વોલ્ટેજ સ્વીકારવા માટે
• સેકન્ડરી વાઇન્ડિંગ – આઉટપુટ વોલ્ટેજ આપવા માટે

એલેક્ટ્રોમેગ્નેટિક ફિલ્ડ દ્વારા વોલ્ટેજ એક લેવલથી બીજામાં પરિવર્તિત થાય છે.

જાણો- પ્રાઈમરી વાઈન્ડિંગ વિશે.

પાવર ટ્રાન્સફોર્મર ના ભાગો (Parts of Power Transformer)

1. કોર (Core) – મેગ્નેટિક ફ્લક્સ માટે
2. વાઇન્ડિંગ (Winding) – વીજપ્રવાહ વહન કરવા માટે
3. ઇન્સ્યુલેશન (Insulation) – શોર્ટ સર્કિટ અટકાવવા માટે
4. ઓઇલ ટાંકી (Oil Tank) – ઠંડક માટે
5. કુલિંગ ફૅન (Cooling Fan) – ગરમી ઘટાડવા માટે

પાવર ટ્રાન્સફોર્મર ના પ્રકાર (Types of Power Transformer)

1. સ્નેગ-ફેઝ ટ્રાન્સફોર્મર (Single-phase Transformer)
2. ત્રણ-ફેઝ ટ્રાન્સફોર્મર (Three-phase Transformer)
3. સ્ટેપ-અપ ટ્રાન્સફોર્મર (Step-up Transformer)
4. સ્ટેપ-ડાઉન ટ્રાન્સફોર્મર (Step-down Transformer)

પાવર ટ્રાન્સફોર્મર અને ડિસ્ટ્રિબ્યુશન ટ્રાન્સફોર્મર માં ફરક (Power Transformer vs Distribution Transformer)

ફરક	Power Transformer	Distribution Transformer
ઉપયોગ	પાવર પ્લાંટ અને ઉદ્યોગો માટે	ઘરેલુ અને વ્યાવસાયિક ઉપયોગ માટે
સાઇઝ	મોટું	નાનું
અર્થક્ષમતા	100% લોડ પર અસરકારક	50-70% લોડ પર અસરકારક

પાવર ટ્રાન્સફોર્મર ના ઉપયોગ (Applications of Power Transformer)

• વીજ ઉત્પાદન સ્ટેશનો
• ટ્રાન્સમિશન લાઇન્સ
• ઉદ્યોગો અને ફેક્ટરીઓ
• હાઇ-વોલ્ટેજ સબ-સ્ટેશનો

પાવર ટ્રાન્સફોર્મર માં અવાજ કેમ આવે? (Why Does Power Transformer Make Noise?)

ટ્રાન્સફોર્મરમાં "મેગ્નેટોસ્ટ્રિક્શન" પ્રભાવના કારણે અવાજ થાય છે. જ્યારે કોરની સામગ્રી ચુંબકીય ક્ષેત્રમાં ફેરફાર અનુભવે છે, ત્યારે તે વિસ્તરે અને સંકોચાય છે, જેના કારણે એક વિશિષ્ટ ધબકારા જેવો અવાજ થાય છે.

110kV પાવર ટ્રાન્સફોર્મર (110kV Power Transformer)

110kV ટ્રાન્સફોર્મર મોટા ઉદ્યોગો અને પાવર સ્ટેશનો માટે ઉપયોગમાં લેવાય છે. તે લાંબી દૂરીઓ પર વીજ પુરવઠો પહોંચાડવા માટે મહત્વપૂર્ણ છે.

પાવર ટ્રાન્સફોર્મર મેન્ટેનન્સ (Power Transformer Maintenance)

1. ઓઇલ લેવલ ચેક કરવો
2. કુલિંગ સિસ્ટમની તપાસ કરવી
3. ઇન્સ્યુલેશન રેઝિસ્ટન્સ ચેક કરવું

કોઇ લીકેજ અથવા ડિસ્ચાર્જ છે કે નહીં તે નિરીક્ષણ કરવું

નિષ્કર્ષ (Conclusion)

પાવર ટ્રાન્સફોર્મર વીજળીના વહન માટે મહત્વપૂર્ણ ઘટક છે. આ લેખમાં પાવર ટ્રાન્સફોર્મર શું છે?, તેની કામગીરી, પ્રકારો, ભાગો, 110kV પાવર ટ્રાન્સફોર્મર, મેન્ટેનન્સ, અને પાવર ટ્રાન્સફોર્મર અને ડિસ્ટ્રિબ્યુશન ટ્રાન્સફોર્મર વચ્ચેનો ફરક જેવા મુદ્દાઓ કવર કરવામાં આવ્યા છે.
જો તમારે ઉદ્યોગો, પાવર પ્લાંટ્સ, અથવા વીજ ટ્રાન્સમિશન માટે યોગ્ય ટ્રાન્સફોર્મર પસંદ કરવો હોય, તો તમારે તેની કાર્યપ્રણાલી અને જાળવણી વિશે સંપૂર્ણ સમજ હોવી જોઈએ.