રેસિડ્યુઅલ કરંટ સર્કિટ બ્રેકર (RCCB)

 RCCB નો અર્થ રેસિડ્યુઅલ કરંટ સર્કિટ બ્રેકર છે. તે એક વિશિષ્ટ પ્રકારનું સર્કિટ બ્રેકર છે જેનો ઉપયોગ વિદ્યુત સુરક્ષા હેતુઓ માટે થાય છે, ખાસ કરીને અવશેષ કરંટ ખામીને કારણે થતા વિદ્યુત આંચકાના જોખમો સામે રક્ષણ માટે.

RCCB નું પ્રાથમિક કાર્ય

આરસીસીબીનું (Residual Current Circuit Breaker) પ્રાથમિક કાર્ય એ છે કે જ્યારે સર્કિટમાં આવતા અને જતા પ્રવાહ વચ્ચે તફાવત હોય ત્યારે પ્રવાહના પ્રવાહને શોધવાનું અને તેને અટકાવવાનું છે, જેને શેષ પ્રવાહ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. આ તફાવત કોઈ ખામીની હાજરી સૂચવે છે, જેમ કે જમીન પર લિકેજ પ્રવાહ અથવા વ્યક્તિ દ્વારા કરંટ પ્રવાહનો અણધાર્યો માર્ગ.

જાણો: સર્કિટ બ્રેકર એટલે શું?

અહીં આરસીસીબીની કેટલીક મુખ્ય લાક્ષણિકતાઓ અને લાક્ષણિકતાઓ છે:

RCCB ની  લાક્ષણિકતાઓ

1. શેષ કરંટ સંવેદના: RCCBs એક સંવેદનશીલ કરંટ સંવેદના પદ્ધતિનો સમાવેશ કરે છે જે સર્કિટના જીવંત અને તટસ્થ વાહકમાંથી વહેતા પ્રવાહનું નિરીક્ષણ કરે છે. તે પ્રવાહોની તુલના કરે છે અને નાના અસંતુલનને પણ શોધી કાઢે છે જે અવશેષ કરંટ ખામી સૂચવે છે.

2. સંવેદનશીલતા અને ટ્રીપિંગ કરંટ: RCCBs વિવિધ સંવેદનશીલતા સ્તરો સાથે ઉપલબ્ધ છે, સામાન્ય રીતે 10 mA (milliamperes) થી લઈને કેટલાક સો mA સુધી. ટ્રિપિંગ કરંટ એ તે સ્તર છે કે જેના પર આરસીસીબી અવશેષ પ્રવાહની ખામી શોધવા પર સર્કિટને ટ્રીપ કરશે અને વિક્ષેપ પાડશે.

3. અર્થ લિકેજ સંરક્ષણ: આરસીસીબી ખાસ કરીને પૃથ્વી લિકેજ ખામીને શોધવા અને રક્ષણ કરવામાં અસરકારક છે. જો કોઈ ખામી હોય જેના કારણે કરંટ જમીન પર લીક થાય છે, તો RCCB ઝડપથી અસંતુલન શોધી શકે છે અને વિદ્યુત આંચકાના જોખમોને રોકવા માટે ટ્રીપ કરી શકે છે.

4. ટ્રિપિંગ સ્પીડ: આરસીસીબીમાં શેષ કરંટ ખામીના કિસ્સામાં ઝડપી ડિસ્કનેક્શન પ્રદાન કરવા માટે ઝડપી ટ્રિપિંગ ઝડપ હોય છે. આ વિદ્યુત આંચકાના જોખમોના સંપર્કના સમયગાળાને ઘટાડવામાં મદદ કરે છે.

5. વિવિધ સ્થાપનો સાથે સુસંગતતા: RCCB નો ઉપયોગ સિંગલ-ફેઝ અને થ્રી-ફેઝ વિદ્યુત સિસ્ટમ બંનેમાં થઈ શકે છે. વિદ્યુત સ્થાપનની વિશિષ્ટ આવશ્યકતાઓને મેચ કરવા માટે તેઓ સામાન્ય રીતે વિવિધ કરંટ રેટિંગ્સમાં ઉપલબ્ધ છે.

6. પસંદગીયુક્તતા: પસંદગીયુક્ત સુરક્ષા પ્રદાન કરવા માટે RCCB ને અન્ય રક્ષણાત્મક ઉપકરણો, જેમ કે MCBs અથવા MCCBs સાથે સંકલન કરી શકાય છે. આ ખાતરી કરે છે કે ખામી દરમિયાન ઇલેક્ટ્રિકલ સિસ્ટમનો માત્ર ખામીયુક્ત ભાગ અલગ કરવામાં આવે છે, બાકીના ઇન્સ્ટોલેશનમાં વિક્ષેપ ઓછો કરે છે.

RCCB એ વિદ્યુત સુરક્ષા પ્રણાલીનો આવશ્યક ઘટક છે, ખાસ કરીને રહેણાંક, વ્યાપારી અને ઔદ્યોગિક ઇમારતોમાં. તેઓ ગ્રાઉન્ડ ફોલ્ટ અથવા શેષ પ્રવાહોને કારણે થતા વિદ્યુત આંચકાના જોખમો સામે રક્ષણ પૂરું પાડે છે, વિદ્યુત સ્થાપનોની સલામતીમાં વધારો કરે છે અને વ્યક્તિઓને સંભવિત નુકસાનથી બચાવે છે.