ડી.સી.મોટર ના પ્રકાર ,રચના,અને ઉપયોગો

DC Motor ના પ્રકારો – Series, Shunt અને Compound Motor સંપૂર્ણ માહિતી

DC Motor મુખ્યત્વે ત્રણ પ્રકારની હોય છે: DC Series Motor, DC Shunt Motor અને DC Compound Motor. અહીં ત્રણેય મોટરની રચના, કાર્યપદ્ધતિ, ઉપયોગ અને વિશેષતાઓ સરળ શબ્દોમાં સમજાવેલ છે.

1. DC Series Motor

જે મોટરમાં Field Coil અને Armature સીરીઝમાં જોડાયેલ હોય તેને DC Series Motor કહેવામાં આવે છે. તેની Field Coil જાડા તારની અને ઓછા આંટાવાળી હોય છે. આ મોટરનો શરૂઆતનો ટૉર્ક ખૂબ ઊંચો હોય છે.

લોડ ઓછો થઈ જાય અથવા 0 લોડ થાય તો RPM ખૂબ વધી જાય છે, જેના કારણે મોટરને નુકસાન થઈ શકે છે. તેથી Series Motor ક્યારેય 0 લોડ પર ચલાવવી નહીં.

DC Series Motor ના ઉપયોગ

• ક્રેન
• હોઇસ્ટ
• ઇલેક્ટ્રિક ટ્રેન
• ટ્રામ
• ગિયર ડ્રાઇવ

2. DC Shunt Motor

આ મોટર માં Field Coil અને Armature સમાંતર (Parallel) જોડાયેલ હોય છે. Field Coil પાતળા તાર અને વધારે આંટાવાળી હોય છે. Shunt Motor ને Constant Speed Motor પણ કહેવામાં આવે છે કારણ કે તેની Speed માં ખૂબ ઓછો ફેરફાર થાય છે.

Shunt Motor ના ઉપયોગ

• Pump
• Printing Press
• Machine Tools
• Blowers

3. DC Compound Motor

Compound Motor માં Series અને Shunt બંને Field Coil હોય છે. તેથી તેની કામગીરી Series Motor અને Shunt Motor બંને જેવી જોવા મળે છે.

Compound Motor ના ઉપયોગ

• Press Machine
• Rolling Mills
• Stone Crusher
• Lift

Compound Motor ના ફાયદા

• લોડ ઓછો થાય ત્યારે Speed વધારે વધતી નથી
• લોડ વધુ હોય ત્યારે High Torque ઉત્પન્ન કરે છે