પાવર ફેક્ટર એટલે શું? ઓછા પાવર ફેક્ટર ના ગેરફાયદા

Power Factor શું છે? Power Factor Calculation અને Energy Saving માટે સંપૂર્ણ માહિતી

Power Factor એ વીજળીની કાર્યક્ષમતા દર્શાવતો સૌથી મહત્વપૂર્ણ પરિમાણ છે. ઉદ્યોગો, કોમર્શિયલ બિલ્ડિંગ અને ઘરેલુ ઉપકરણોમાં Power Factor Improvement જરૂરી છે કારણ કે સારો પાવર ફેક્ટર Electrical Efficiency વધારે છે અને બિલ ઓછું કરે છે.

પાવર ફેક્ટર શું છે? (What is Power Factor?)

Power Factor એ લોડ વીજળી કેટલી કાર્યક્ષમ રીતે વાપરે છે તે બતાવે છે. તેનો મૂલ્ય 0 થી 1 વચ્ચે હોય છે. જો Power Factor = 1 હોય તો લોડ 100% કાર્યક્ષમ ગણાય. જો PF ઓછો હોય તો વધુ વીજળી વેડફાય છે.

Power Factor = Real Power (kW) / Apparent Power (kVA)

પાવર ફેક્ટર ગણતરી (Power Factor Calculation)

Power Factor ની ગણતરી Real Power અને Apparent Power પરથી કરવામાં આવે છે.

• Real Power (kW) – વાસ્તવિક ઉપયોગમાં લેવાતી વીજળી
• Apparent Power (kVA) – કુલ પૂરી પાડાતી વીજળી

પાવર ફેક્ટર કેમ મહત્વપૂર્ણ છે? (Importance of Power Factor)

Power Factor ઓછો હોય તો ઘણા ઈલેક્ટ્રિકલ નુકસાન થાય છે:

• Energy Loss: ઓછી કાર્યક્ષમતા હોવાથી વીજળી વધુ વપરાય છે.
• Higher Electricity Bill: PF ઓછો હોય તો industries પર PF penalty લાગુ પડે છે.
• Overloaded Equipment: વાયર, ટ્રાન્સફોર્મર અને જનરેટર પર વધુ ભાર પડે છે.

આ માટે Power Factor Controller અને Capacitor Bank નો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે.

પાવર ફેક્ટર સુધારવા માટે અસરકારક ઉપાયો

• Capacitor Bank નો ઉપયોગ
• Synchronous Condenser
• Phase Advancer
• Automatic Power Factor Controller (APFC)
• Old Motors ને Replace અથવા Service કરવી

વિગતવાર વાંચો: Power Factor Improvement Methods

પાવર ફેક્ટર અને વીજળી બચત (Power Factor and Energy Saving)

જો કોઇ industry અથવા ઘર PF સુધારે તો:

• વીજળી બચત થાય છે
• બિલ ઓછું આવે છે
• Equipment નું જીવન વધે છે
• System losses ઘટે છે

સારો Power Factor = વધારે Efficiency + ઓછું Bill

Conclusion

Power Factor Electrical System નું હૃદય છે. તેનો મૂલ્ય 0.95 થી વધારે રાખવો સૌથી શ્રેષ્ઠ માનવામાં આવે છે. PF ઓછો હોય તો તરત જ સુધારવા માટે Capacitor Bank અથવા APFC Panel નો ઉપયોગ કરવો જોઇએ.