પાવર ફેક્ટર એટલે શું? ઓછા પાવર ફેક્ટર ના ગેરફાયદા

Power Factor એ વીજળીની કાર્યક્ષમતા દર્શાવતો એક મહત્વપૂર્ણ પરિમાણ છે. ઉદ્યોગો અને ઘરેલુ ઉપકરણો માટે Power Factor Improvement જરૂરી છે, કારણ કે તે વીજળી બચાવવામાં મદદ કરે છે. Electrical Efficiency વધારવા માટે, Power Factor Calculation સમજવું અને તેને સુધારવા માટે યોગ્ય પગલાં ભરવા જરૂરી છે.

પાવર ફેક્ટર શું છે? (What is Power Factor?)

Power Factor એ વિદ્યુત ઉર્જાનો એક માપ છે, જે આપણું લોડ (Load) કેટલો કાર્યક્ષમ રીતે વીજળી વાપરે છે, તે દર્શાવે છે. તેનો મૂલ્ય 0 થી 1 ની વચ્ચે હોય છે, જ્યાં 1 પરફેક્ટ Electrical Efficiency દર્શાવે છે. જો Power Factor ઓછો હોય, તો વધુ વીજળી વેડફાઈ શકે છે.

પાવર ફેક્ટર ગણતરી (Power Factor Calculation)

Power Factor Calculation માટે નીચેનું સૂત્ર વપરાય છે:

$$\text{<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiQ0qCJ4y9C1Mi7O7fobAsLy6bfAKvTqVjvT3\_VjNzv\_4eIJRxyxngei-Gg7\_ijiHcrrxJPFUtTsxO0tvXElxN1RqZYLRmWwi153JTCAw7aB-uQFVUZMn9DYWlo9cxSOp89-uLidS\_N-2wtB4qEeEJ-QY82JNUkdPhWGgXHzbe\_Sb6cSPMJaviHQcboHkc/s963/1000049379.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img alt="Power Factor" border="0" data-original-height="215" data-original-width="963" height="89" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiQ0qCJ4y9C1Mi7O7fobAsLy6bfAKvTqVjvT3\_VjNzv\_4eIJRxyxngei-Gg7\_ijiHcrrxJPFUtTsxO0tvXElxN1RqZYLRmWwi153JTCAw7aB-uQFVUZMn9DYWlo9cxSOp89-uLidS\_N-2wtB4qEeEJ-QY82JNUkdPhWGgXHzbe\_Sb6cSPMJaviHQcboHkc/w400-h89/1000049379.jpg" width="400"></a></div><br>}$$

જ્યાં,

• Real Power (kW) – વાસ્તવિક ઉપયોગમાં લેવાતી વીજળી
• Apparent Power (kVA) – કુલ સપ્લાય થતી વીજળી

જો Power Factor 1 કરતા ઓછો હોય, તો વીજળી અસરકારક રીતે વપરાતી નથી. આ સ્થિતિમાં Power Factor Improvement જરૂરી બને છે.

પાવર ફેક્ટર કેમ મહત્વપૂર્ણ છે? (Importance of Power Factor)

Power Factor નો સીધો અસર Electrical Efficiency પર પડે છે. જો Power Factor ઓછો હોય, તો નીચેના સમસ્યાઓ ઉભી થઈ શકે:

Energy Loss (વીજળીની ખોટ) – ઓછી કાર્યક્ષમતા ને કારણે વધુ વીજળી વપરાય છે.
Higher Electricity Bills (મોટા વીજળી બિલ) – ઓછો Power Factor હોય, તો વધુ પાવર ચાર્જ લેવાય છે.
Overloaded Equipment (ઉપકરણો પર ભાર) – ઓછા Power Factor ને કારણે વાયર અને ટ્રાન્સફોર્મર પર વધુ ભાર આવે છે.

Power Factor Controller નો ઉપયોગ કરીને આ સમસ્યાઓ દૂર કરી શકાય છે.

પાવર ફેક્ટર સુધારવા માટે ઉપાયો (Methods to Improve Power Factor)

પાવર ફેક્ટર અને વીજળી બચત (Power Factor and Energy Saving)

• Power Factor સુધારવાથી Energy Saving થાય છે, જે વીજળી બિલમાં ઘટાડો કરે છે.
•  ઉદ્યોગો માટે Power Factor Improvement અત્યંત મહત્વપૂર્ણ છે, કારણ કે તેઓ મોટા પાયે વીજળી વાપરે છે.
•  ઘરોમાં પણ Power Factor Controller અને Load and Power Factor ની યોગ્ય સમજૂતી સાથે વીજળી બચાવી શકાય.

નિષ્કર્ષ

Power Factor એ વીજળીની કાર્યક્ષમતા માટે એક મહત્વપૂર્ણ તત્વ છે. Power Factor Calculation અને Power Factor Improvement કરવા માટે યોગ્ય પગલાં ભરવાથી વીજળી બચાવી શકાય છે. Power Factor and Kilowatts નો યોગ્ય ઉપયોગ કરવાથી વીજળી બિલમાં ઘટાડો થાય છે અને Electrical Efficiency વધે છે.